Wellicht ben je al vertrouwd met Google Translate, maar kende je de alternatieven al, zoals iTranslate voice, Say Hi en Microsoft Translator? En wat met vertaalrobots zoals Travis? Deze draagbare vertaler zorgt ervoor dat je livegesprekken kan voeren met je gesprekspartner. Ook vertaaltechnologie is in  opmars: vertaalmachines zoals DeepL en MateCat vertalen hele documenten in enkele seconden. In dit artikel lichten we enkel toe hoe je vertaalapps efficiënt kan gebruiken als hulpmiddel voor basiscommunicatie. Ideaal dus voor korte zinnen of losse woorden. 

Voorbeeld:  

• Een loketmedewerker van het ziekenhuis maakt een vervolgafspraak met een patiënt met behulp van Microsoft Translator.  

• Een leerkracht herinnert een ouder aan de schoolpoort aan het geplande oudercontact via de spraakfunctie van Google Translate.  

• Een CLB-medewerker overloopt een vragenlijst voor de ouders met de vertaalrobot Travis.  

Hoewel vertaalapps elke dag evolueren, is het belangrijk om te onthouden dat ze nog niet perfect zijn. Enkele nuttige tips als je met vertaalapps wil werken:  

Tip 1: Vraag of de anderstalige zelf al vertaalapps kent of gebruikt  

Werken met een vertaalapp die jouw gesprekspartner al kent, maakt het vaak makkelijker. Het is vertrouwder voor je gesprekspartner én je bent ook zeker dat de taal die de anderstalige spreekt beschikbaar is in die app. Wil je een app gebruiken en merk je dat de taal van je gesprekspartner toch niet beschikbaar is? Vervang in de talencombinatie Nederlands door Engels. Op die manier vind je vaak meer talen.  

Tip 2: Spreek klare taal 

Spreek eenvoudige taal wanneer je een vertaalapp gebruikt. Vermijd lange zinnen, vakjargon, dialect en figuurlijke taal.  

Voorbeeld:  

• Vraag niet: “Kan je je “pas” tonen?” maar vraag naar een identiteitskaart.  

• Gebruik geen vakjargon zoals “mutualiteit” maar gebruik een algemene term zoals “ziekenfonds”.    

• Vermijd figuurlijk taalgebruik zoals “wanneer moet je onder het mes?” maar vraag “wanneer staat jouw operatie gepland?”  

Tip 3: Wees je ervan bewust dat de app ook fouten kan maken 

Een vertaalapp kan vertaalfouten maken. Als je niet goed articuleert, pikt de app soms woorden verkeerd op.  

Voorbeeld: 

De app noteert jouw uitspraak van het woord ‘best’ als ‘beest’.  

Als je merkt dat dit gebeurt, leg het gesprek dan even stil. Spreek uit dat er een fout is gebeurd en probeer je zin anders te formuleren. Zeg bv. “Wacht even, de vertaling is niet correct. Ik herhaal: (….)” Of “Ik ga het anders vragen/zeggen.” 

Houd in je achterhoofd dat dit soort spraakverwarring ook bij je gesprekspartner kan voorkomen. Als je een onbegrijpelijke boodschap krijgt, merk dan op: “Ik denk dat de app een fout maakt. Kan je dit nog eens zorgvuldig herhalen?” 

Je weet nooit zeker of de app alles correct vertaald heeft. Stel ook controlevragen om er zeker van te zijn dat je gesprekspartner de boodschap goed begrepen heeft. Vermijd hierbij open vragen zoals “Heb jij mij begrepen?” Zeg bijvoorbeeld “Ik wil controleren of de vertaling goed gelukt is”, en stel gesloten vragen zoals: “Wanneer moet je terugkomen? Wat ga je nu eerst doen?” 

Weet dat een app soms ook achtergrondgeluiden oppikt en dat er ook op die manier fouten in de vertaling kunnen sluipen. 

Tip 4: Let op met intonatie 

Vertaalapps met spraakfunctie hebben soms moeite met intonatie oppikken. Wanneer je een vraag stelt met stijgende intonatie zoals “Jij weet waar je moet zijn morgen?”, dan kan de vertaalapp dit vertalen als een mededelende zin: “Jij weet waar je moet zijn morgen.” Voor de anderstalige is het dus niet duidelijk dat er een antwoord verwacht wordt.  

Als je een vraag stelt, gebruik dan vraagwoorden zoals wie, wat of waar. Je kan de zin ook beginnen met: “Ik vraag jou…”.  

Tip 5: Geef (visuele) context  

Sommige woorden hebben meerdere betekenissen. Geef daarom altijd voldoende context mee om een betere vertaling te krijgen. Het woord ‘bank’ bijvoorbeeld heeft verschillende betekenissen zoals financiële instelling, zetel, … maar door toevoeging van context zoals  “I sit on the bench”, krijg je een correcte vertaling: “Ik zit op de bank”. Is het toch nog niet duidelijk voor de klant wat je bedoelt? Gebruik concreet zichtbare voorbeelden, beelden of pictogrammen om je boodschap te ondersteunen. 
 

Voorbeeld:  

Je wil weten bij welke bank de klant aangesloten is. Toon je eigen bankkaart, maak duidelijk aan de klant bij welke bank jij aangesloten bent. Laat eventueel op een scherm logo’s van andere banken zien. Zo is het voor de klant gemakkelijker te begrijpen dat jij wil weten bij welke bank die is aangesloten, of je het bankrekeningnummer wil noteren.   

Tip 6: Oefen belangrijke zinnen 

Zijn er belangrijke zinnen die je vaak moet vertalen? Oefen ze in een gesprek met iemand die de taal kent én die jou in het Nederlands of Engels kan vertellen of de vertaling correct is. Noteer jouw exacte tekst voor een volgende keer.  

Wat doe je het beste: kiezen voor een vertaalapp of een beroep doen op een professionele vertaler/tolk?  

Een vertaalapp is nooit geschikt om een complex, delicaat of emotioneel gesprek te voeren. Dat doe je best met een sociaal tolk. Afhankelijk van de situatie kan je een vertaalapp inzetten als waardig taalinstrument. Bij gebrek aan een professionele vertaler of tolk helpen ze je goed op weg. Gebruik vertaalapps enkel voor (snelle) basiscommunicatie zoals afspraken maken of instructies geven, maar wees je steeds bewust van hun beperkingen: 

Voorbeeld: 

• Om een vertaalapp te kunnen gebruiken, heb je een smartphone en een stabiele internetverbinding nodig.  

• Werk je offline? Doe dan regelmatig een update, want de artificiële intelligentie evolueert ontzettend snel. Zo kan je bv. meer talen of dialecten downloaden zodra die beschikbaar zijn. 

• Er zijn vaak meer combinaties mogelijk met Engels dan met Nederlands naar een vreemde taal. Als hulpverlener moet je dus ook de Engelse taal kennen.  

• Wees je ervan bewust dat iemand laaggeletterd kan zijn. Voer je een gesprek met een laaggeletterde persoon? Zet een vertaalapp met spraakfunctie in.  

• Vertaalapps kunnen ook vertaalfouten maken. De vertaalkwaliteit is niet evenwaardig aan die van een professionele vertaler of tolk.  

Wil je meer weten over werken met vertaalapps?  

Volg dan zeker ons vormingsaanbod. Heb je nog vragen? Neem contact op met de dienst Sociaal Tolken en Vertalen (STV) bij Atlas via atlas.stv@antwerpen.be of 03 338 54 44. 

Krijg je niet genoeg van onze tips en inspirerende voorbeelden?  

Goed nieuws: schrijf je in voor onze 3-maandelijkse nieuwsbrief voor professionals en vrijwilligers. Je ontvangt dan gelijkaardige artikels en info over vormingen op maat.